Lubelszczyzna została wyzwolona w lipcu 1944 roku. 22 lipca w godzinach rannych Niemcy opuścili Kraśnik, kierując się na zachód. Do miasta wkroczyły oddziały Wojska Polskiego i żołnierze radzieccy. Już w sierpniu 1944r. powstało Kuratorium Okręgu Szkolnego w Lublinie, z kuratorem F. Krzemieniem na czele oraz władze szkolne powiatu kraśnickiego, kierowane przez inspektora M. Sękalskiego.
Pierwsze, po zakończeniu okupacji, posiedzenie rady pedagogicznej odbyło się 31 VII 1944r., z udziałem następujących nauczycieli:
Skorupska Franciszka – kierowniczka szkoły
Byczewska Maria
Karpiński Wacław
Maik Eustachy
Maj Stanisław
Maj Maria
Marciszewska Teresa
Mazurkiewicz Halina
Nieszyn Jan
Poddubiuk Bazyli
Szulakiewicz Maria
Inauguracja roku szkolnego była wyjątkowo uroczysta. 1 września 1944 roku dzieci, rodzice i nauczyciele obchodzili jako „Dzień Radości”. Szkołę udekorowano biało-czerwonymi chorągiewkami. Uroczystość rozpoczęła msza święta w kościele NMP. Następnie w szkole śpiewano pieśni narodowe i oddano hołd poległym oraz walczącym jeszcze żołnierzom.
Wojna pozostawiła po sobie ogromne zniszczenia. Szkoła również ucierpiała, w 30 procentach uszkodzony został jej stan fizyczny – podłogi, drzwi, okna. Dzieci rozpoczęły naukę w wynajętych izbach, ponieważ w salach mniej zniszczonych mieścił się – przez krótki czas – rosyjski szpital. Po jego zlikwidowaniu przystąpiono do remontu i już w 1946 r. dzieci uczyły się w budynku szkoły.
Brakowało wszystkiego: podręczników, pomocy naukowych, sprzętu szkolnego. Tylko 30 procent dzieci miało podręczniki. Biblioteka szkolna rozpoczęła działalność dysponując 100 książkami. Nie obsadzono wszystkich etatów nauczycielskich. Grupę 623 dzieci, w 13 oddziałach, uczyło 14 nauczycieli.
Po tragicznej śmierci, 31 stycznia 1945 roku, Franciszki Skorupskiej, kierownikiem szkoły został Franciszek Cagara. Rok po wojnie rozpoczęły działalność: Szkolne Koło PCK, Koło Opieki Rodzicielskiej, chór szkolny. We wrześniu 1944 r. utworzono Komitet Uczniowski Pomocy Warszawie i Ofiarom Wojny, który organizował zbiórki pieniędzy i żywności.
Pierwsze powojenne lata to szkoły to okres zmagania się z wieloma trudnościami. Dzieci uczyły się w wynajętym budynku u Kopiwody. Brakowało wykształconej kadry nauczycielskiej, ponadto nauczycieli obarczano wieloma obowiązkami. Różne akcje polityczne i gospodarcze ówczesnych władz w większości opierały się na przymusowej pracy społecznej nauczycieli. W 1946 r. rozpoczął się werbunek kandydatów na kurs nauczycielski, który odbywał się w szkole. W tym samym roku, zarządzeniem władz, rozpoczęto weryfikację pracującej kadry nauczycielskiej. Z biblioteki zostały usunięte zakazane przez ówczesne władze książki, znajdujące się na specjalnym indeksie.
W roku szkolnym 1949/50 zradiofonizowano szkołę, wokół posadzono 1500 krzewów. W ramach walki z analfabetyzmem każdy nauczyciel był zobowiązany przygotować do egzaminu 1 analfabetę.
W roku 1951/52 w szkole nastąpiły duże zmiany, związane z laicyzacją nauczania. Z przedmiotów szkolnych usunięto religię, zrezygnowano z modlitwy na początku i końcu lekcji. Dzień w szkole rozpoczynał przymusowy apel z tzw. „prasówką”, której słuchano przez głośniki. Dzieci zwracały się do nauczycieli słowami „obywatelu nauczycielu”‚. Życie szkolne podporządkowane było ideologii socjalistycznej. Wycieczki do Lublina, Zamościa, Warszawy lub nad Wisłę odbywały się pod kątem oglądania budowli socjalistycznych i spółdzielni produkcyjnych. Mówiło się o malarstwie socjalistycznym, czytało literaturę socjalistyczną. Urząd Bezpieczeństwa i Komitet Rodzicielski kontrolowali nauczycieli poprzez wysyłanie przedstawicieli na lekcje i posiedzenia rady pedagogicznej.
Mimo trudnych warunków, w szkole działało wiele organizacji uczniowskich, pracowała świetlica oferująca posiłki, istniały koła zainteresowań. W 1953 roku kierownikiem szkoły został Stanisław Kasperek. Wszystkich uczniów obowiązywał strój szkolny: tarcze, czapki z niebieskiego pluszu z naszytym ozdobnym sznurkiem. Rozpoczął pracę Uniwersytet dla Rodziców.
W 1957 roku zniesiono w szkołach egzaminy promocyjne w kl. VII. W okresie tym w szkole istniała Sekcja Międzynarodowej Wymiany Prac Szkolnych, działająca w ramach Szkolnego Koła PCK. Dzięki niej dzieci nawiązały współpracę z młodzieżą z Grecji, Holandii, Szwecji, Węgier, Japonii, Norwegii, Anglii i Włoch, wymieniając albumy filatelistyczne i pocztówki.
Zwiększająca się z każdym rokiem liczba uczniów zmusiła Komitet Rodzicielski do szybszego podjęcia uchwały o nadbudowie drugiego piętra szkoły. Decyzja zapadła w 1956 roku, a w 1958 inwestycję zakończono. Uzyskano w ten sposób 5 izb lekcyjnych, razem było ich 13, przy 17 oddziałach. Na drugim piętrze uczyły się klasy VI i VII, na pierwszym IV i V, na parterze I, II, III. Ponadto na parterze mieściła się biblioteka i kancelaria.
W ciągu następnych lat szkołę ogrodzono, wykonano kanalizację i doprowadzono wodę, przeprowadzono też odgrzybienie. Mimo zwiększenia liczby sal lekcje nadal odbywały się na dwie zmiany.
W roku 1964 powołany został Komitet Rozbudowy Szkoły. Rozbudowę, a jednocześnie remont istniejącej części, zakończono w połowie 1967 roku. Część nowego skrzydła stanowiła sala gimnastyczna. W tym czasie do 27 oddziałów uczęszczało 1112 dzieci, które uczyło 34 nauczycieli.
9 września 1967 r. Kurator Okręgu Szkolnego nadał szkole imię wybitnej Polki, Marii Skłodowskiej-Curie. 9 listopada 1969 r. odbyła się uroczystość wręczenia szkole sztandaru, ufundowanego przez Komitet Rodzicielski. Rozwinięcia sztandaru dokonał przewodniczący Komitetu Rodzicielskiego, Zdzisław Rymgayłło.
W latach 1974/75 w wyniku zmiany podziału administracyjnego kraju szkoła otrzymała status szkoły gminnej. Podlegały jej szkoły w Kowalinie, Stróży, Słodkowie III i Karpiówce.
1 lipca 1986 r. Rada Pedagogiczna uroczyście pożegnała, po 33. latach kierowania szkołą, dyrektora Stanisława Kasperka. Jego obowiązki przejął dotychczasowy zastępca, Ryszard Marzec.
15 września 1987 r. oddano do użytku nowe skrzydło szkoły. Szkoła powiększyła się o 5 nowych sal lekcyjnych, pomieszczenia na bibliotekę, gabinet stomatologiczny oraz szatnię.
10 listopada 1989 r., w 20. rocznicę ufundowania sztandaru, odbyło się odsłonięcie popiersia Patronki szkoły.
Rok szkolny 1989/1990, burzliwy dla Polski, w szkole minął bez większych zawirowań. Dało się odczuć zmiany, zmieniali się ministrowie, rozporządzenia, ustawy – szkoła nadal pracowała na dobrą opinię. Uczniowie PSP nr 1 na początku lat dziewięćdziesiątych uzyskiwali tytuły laureatów olimpiad przedmiotowych i konkursów wiedzy, zdobywali medale w rywalizacji sportowej.
Lata 90., to dalsze zmiany w funkcjonowaniu placówki. Oddane pod koniec lat osiemdziesiątych nowe skrzydło kontrastowało z historycznym, pięknym, aczkolwiek opóźnionym technologicznie, wnętrzem starej szkoły. Konieczne były remonty i inwestycje. Rozpoczęto od zainwestowania w system grzewczy. Dyrektor Ryszard Marzec skutecznie pozyskał środki na ten cel. Nową kotłownię i instalację centralnego ogrzewania oddano do użytku 10.04.1997 r.
W tym samym roku miała także miejsce doniosła uroczystość, obchody 90-lecia urodzin Marii Byczewskiej, która w PSP Nr 1 przepracowała 46 lat.
Nowy rok szkolny 1997/1998 rozpoczął się od zmian kadrowych. Na emeryturę przeszedł Ryszard Marzec, wieloletni dyrektor. W drodze konkursu wyłoniono nowego dyrektora, którym został Jarosław Stawiarski, późniejszy Starosta Kraśnicki, obecnie poseł na Sejm RP. Nowy dyrektor szybko znalazł wsparcie w doświadczonej kadrze pedagogicznej. Rozpoczął kolejne modernizacje, remonty i innowacje. Wkrótce oddano do użytku nową pracownię komputerową, wymieniono stolarkę okienną oraz wyremontowano łazienki.
Jednym z ważnych działań wychowawczych szkoły było wychowanie patriotyczne. W tym duchu nastąpiło odsłonięcie, we wrześniu 1999 r., tablicy pamiątkowej ku czci ks. W. Tchórzewskiego – księdza prefekta szkół w Kraśniku, kapelana 24 Pułku Ułanów, który poniósł śmierć w Katyniu.
Kolejnym etapem, w czasie sprawowania funkcji dyrektora przez Jarosława Stawiarskiego, było przekształcenie szkoły w Zespół Placówek Oświatowych Nr 1. Na mocy uchwały Rady Miasta Kraśnik, z dniem 1 września 2002 roku połączono Przedszkole Miejskie Nr 7 z Publiczną Szkoła Podstawową Nr 1 w jeden organizm.
W 2002 roku, po wyborach samorządowych, dyrektor Jarosław Stawiarski objął funkcję Starosty Kraśnickiego. Jego miejsce zajęła Anna Suchora. W roku 2003 odbyły się uroczystości związane z 35 rocznicą nadania szkole sztandaru, w trakcie których odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą długoletniemu dyrektorowi, Stanisławowi Kasperkowi.
W roku 2005 roku dyrektorem został Krzysztof Staruch. Realizowane były różnorodne zadania remontowe. Dobra praca wychowawcza i dydaktyczna zaowocowała sukcesami dzieci. Szkoła może pochwalić się kolejnymi pięcioma laureatami olimpiad przedmiotowych oraz 1. miejscem – wśród 42 sklasyfikowanych placówek – w rywalizacji sportowej szkół podstawowych w powiecie kraśnickim. Nowoczesną bazą dla rozwoju sportu szkolnego stał się otwarty w 2010 roku kompleks sportowy, ORLIK.
Oto jak zmieniała się nazwa szkoły od jej powstania.
1. Publiczna Szkoła Powszechna st. III Nr 1, l. 1925-1939.
2. Volksschule Nr 1 – Szkoła Powszechna Nr 1, l. 1939-1944.
3. Publiczna Szkoła Powszechna Nr 1, l. 1944-1950.
4. Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego Nr 1 TPD, 1951.
5. Szkoła Podstawowa Nr 1 TPD, l. 1952-1957.
6. Szkoła Podstawowa Nr 1, l. 1958-1966.
7. Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie, l. 1967-1973.
8. Zbiorcza Szkoła Gminna im. Marii Skłodowskiej-Curie, l. 1974-1977.
9. Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie, od 1977.
Kierownicy i dyrektorzy szkoły:
Pytlakowski Władysław, l. 1925 – 1933
Skorupska Franciszka , l. 1933 – 1945
Cagara Franciszek , l. 1945 – 1946
Dziwisiński Lucjan , l. 1946 – 1947
Dziwisińska Wanda , l. 1947 – 1948
Dziwisiński Lucjan , l. 1948 – 1950
Dziwisińska Wanda , l. 1950 – 1951
Dyba Czesław , l. 1951 – 1953
Matuła Jan , V 1953 – VIII 1953
Kasperek Stanisław, l. 1953 – 1986
Marzec Ryszard , l. 1986 – 1997
Stawiarski Jarosław, l. 1997 – 2002
Suchora Anna , l. 2002 – 2005
Staruch Krzysztof, od 2005
Źródło:
1. Monografia „Szkoła Podstawowa Nr 1 im. M. Skłodowskiej-Curie w Kraśniku”, Kraśnik 4 luty 1995r.
2. REGIONALISTA Nr 20, Kraśnik 2003.
Na zdjęciu: Otwarcie ORLIKA przy SP Nr 1